یادداشت - سید رضا صالحی امیری - استاد دانشگاه
دهه فجر بزنگاه بزرگ‌ترین تحول و تغییر بنیادین در ساختار نظام سیاسی ایران و جایگزینی نظام جمهوری اسلامی با ساختار جدید اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، امنیتی، نظامی، منطقه‌ای و بین‌المللی است. بررسی ابعاد، اجزا و اضلاع دستاوردهای انقلاب اسلامی در آستانه چهل‌سالگی انقلاب، به واکاوی و کالبدشکافی عمیقی نیاز دارد. آنچه بیش از هر نکته‌ای اهمیت دارد، بازشناسی و بازتولید دستاوردها و ارزش‌های انقلاب برای نسل جوانی است که روزهای انقلاب را مشاهده نکرده است. نسل جدید باید بداند رژیم پهلوی نماد ظلم، فساد، تبعیض و شکاف طبقاتی در این سرزمین بوده است؛ عده‌ای محدود با استفاده از ابزار زور و زندان و با تهدید و استبداد خشن، ملتی بزرگ را به گروگان گرفته بودند. به بیان دیگر جامعه ایران در دوران پهلوی در تلخ‌ترین ادوار تاریخی این سرزمین زیست می‌کرد.
در این گفتار، به‌دنبال کتمان مشکلات و چالش‌های پس از انقلاب نیستم، اما واقعیت این است که مهم‌ترین دستاورد انقلاب و نظام برخاسته از آن، فراهم ساختن امکان نقد آزادانه، گفت‌وگو و تعامل است. امروز امکان شنیدن صدای مردم از جانب حاکمیت با ابزار مختلف ممکن و میسور است، اما در گذشته هر صدای آزادیخواهی در نطفه خفه می‌شد. بر این اساس باید به‌دنبال پاسخ به این سؤال باشیم که فلسفه انقلاب چیست
و دستاوردهای آن برای نسل امروز کدام است؟ شکی نیست که آسیب‌ها و چالش‌هایی نظام مردمی ما را تهدید می‌کند که یکی از اصلی‌ترین چالش‌های موجود، شکاف نسلی میان نسل انقلاب و نسل جدید است. از این‌رو شناخت راهبردهای ممکن برای امکان تعامل و گفت‌وگو و دستیابی به زبان مفاهمه با نسل جدید گریز‌ناپذیر است و این یکی از مسائلی است که تاکنون نسبت به آن غفلت داشته‌ایم. مسأله دیگر، ایجاد نشاط اجتماعی در جامعه بویژه نسل جوان است. جامعه‌ای که در آن یأس، ناامیدی و دلسردی تولید و تزریق شود، با انباشتی از آسیب‌های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی مواجه خواهد شد. البته نشاط الزاماً به معنی شادی کردن نیست، بلکه به مفهوم رضایتمندی از مجموعه تحولات زیستی از درون خانواده تا محیط جامعه، اداره، بازار، حمل‌ونقل و در یک کلام رضایت از سبک زندگی است. یکی از ضرورت‌های دسترسی به نشاط اجتماعی، تخلیه اجتماعی به این معنا است که باور داشته باشیم جامعه و نسل جوان نیازمند تخلیه هیجانات
و شور جوانی هستند و سرکوب و ایجاد مانع برای آن زمینه ساز آسیب‌های گسترده‌شده و پیامدهای فراوانی برای نظام به وجود خواهد آورد. رسیدن به نشاط اجتماعی نیازمند اقدامات همزمان در دو سطح نظام سیاسی و دولت و متن جامعه است و ایجاد بسترهای لازم برای تحقق این خواسته وظیفه‌ای خطیر است. ورزش و هنر اعم از سینما، شعر، موسیقی، تئاتر، نقاشی و… از بسترهای اصلی نشاط اجتماعی محسوب می‌شود. رسالت نخبگان و رسانه‌ها خصوصاً رسانه ملی در این حوزه بسیار سنگین است. تصویر انقلاب نباید در ذهن نسل جدید، خشن، انسدادی و مخالف با نشاط اجتماعی جلوه داده شود. و سخن آخر اینکه بزرگان نظام باید باب گفت‌وگوی مستقیم با جوانان را گشوده و صدای آنان را بشنوند تا از این رهگذر بتوانیم به رهاوردهای ارزشمندی دست یابیم.
سید رضا صالحی امیری
استاد دانشگاه