محمد جعفر سلماسی(1379- 1295)
دارنده نشان برنز بازیهای المپیک 1948 لندن
محمدجعفر سلماسی، قبل از تابستان سال 1323، بارها برای دیدار اقوام خود و مشاهده پیشرفتهای ایران، از کاظمین به تهران آمده بود؛ ولی در این سال، حضور او در تهران با دفعات قبلی تفاوتهای عمدهای داشت، برای او در این سفر وقایعی افتاق افتاد که مسیر زندگیاش را تغییر داد و از او یک قهرمان با نیروی خارق العاده، یک ورزشکار نامآور و یک مربی فرهیخته و نمونه اخلاقی ساخت.
تولد
سلماسی در 1295ش(1917 م) در کاظمین متولد شد. دوره ابتدایی را در مدرسه اخوت، که پدرش تاسیس کرده بود، گذراند. دوره متوسطه یا دبیرستان را در دو بخش یا دو سیکل و در دو دبیرستان بغداد، به نامهای الاعدادیه الکرخیه و الثانویه المرکزیه، به اتمام رساند. سپس در دانشگاه حقوق بغداد ثبتنام کرد؛ ولی پس از مدتی بنا بر دلایلی تحصیلات در این رشته را رها کرد.
محمد جعفر سلماسی، فرزند میرزا ابراهیم سلماسی بوده و نیاکانش همگی در عراق متولد شده بودند؛ ولی همه دارای شناسنامه ایرانی بودند. میرزا ابراهیم، پدر محمد جعفر، در زمان حیات خود مدرسه اخوت را برای ایرانیان مقیم عراق، تاسیس کرد. امتیاز این مدرسه را دولت عثمانی به مناسبت درجه اجتهاد، روحانیت و تحصیلاتش که وی داشت، به او واگذار کرده بود. در آن زمان این تنها مدرسه برای ایرانیان مقیم عراق بود.
علاقه به ژیمناستیک
سلماسی در هفت سالگی، روزی به تماشای سیرکی در بغداد رفته بود. عملیات نرمشی یکی از سیرک بازان توجه او را جلب کرد و از آن پس شروع به انجام حرکات نرمشی نمود. او در زیرزمین خانه مسکونی خانوادگی، واقع در خیابان الرشید، برای خود یک باشگاه ورزشی کوچک تدارک دید. از هشت سالگی به تمرینات ژیمناستیک در حرکات زمینی پرداخت و بعدها که بزرگتر شد، وسایل این ورزش را به سادهترین شکل سفارش داد، که از آن جمله، پارالل، بارفیکس و چند وسیله ساده دیگر بود.
اولین نشان المپیک برای ایران
در مسابقات وزنهبرداری المپیک 1948 لندن، سلماسی در روز نهم اوت، به صحنه رقابتها رفت. وی در ساعت 10 صبح آن روز توزین شد. وزن او را در این مسابقه 990/59 کیلوگرم نشان میدهد. محل مسابقات، تالار امپرس در ارلز کورت elaris court لندن، لبریز از تماشاچی بود. سلماسی آخرین حرکت پرس را در این دسته با برداشتن یکصد کیلوگرم انجام داد و یک رکورد جدید برای بازیهای المپیک ایجاد شد. وقتی اسکاراستیت، گوینده صحنه این مطلب را از بلندگو اعلام کرد، جمعیت به شدت این ایرانی سی و یک ساله را تشویق کردند.
یکی از علل ناکامی سلماسی در کسب نشان طلا یا حداقل نقره، ضعف او در حرکت دو ضرب بود. او درحالی که 100 کیلو را به راحتی پرس کرد. در حرکت دو ضرفه تا 115 کیلوگرم نتوانست بیشتر بردارد و در مقابل وزنه 120 کیلوگرمی دو بار با عدم موفقیت روبهرو شد. سلماسی با برداشتن این وزنه، حد نصاب خود را به 5/317 کیلوگرم رساند و با ده گرم وزن کمتر نسبت به نفر دوم، نشان نقره را نصیب خود و ایران ساخت.
با نگاهی به جدول می توان وضعیت سلماسی را در این مسابقات بهتر تشخیص است:
1-محمود فیاض(مصفر) 5/29-5/97-135=5/332، وزن بدن 71/59 کیلوگرم
2-رودنی ویلکس(تری نیداد)5/97-5/97-5/122=5/317، وزن بدن 60 کیلوگرم
3-محمد جعفر سلماسی (ایران) 100-5/97-115=5/312، وزن بدن 99/59 کیلوگرم
وزنهبردار مشهور اروپا، آندرسن، که سال قبل از آن در سوئد سلماسی را با اختلاف 5/17 کیلوگرم شکست داده بود، در این مسابقات با کیلوگرم شکست داده بود، در این مسابقات با 5/292 کیلو در رده سیزدهم ایستاد. پس از پایان گرفتن رقابتها این وزن، مقدمات ایرانی و قهرمانان سایر رشتهها، بخصوص کشتی و بکستبال، که تا ساعت 30/1 صبح روز بعد در سالن مانده بودند. با خوشحالی و شعف،موفقیت سلماسی را تبرک گفتند.
سلماسی در یک مصاحبه گفت:«... و اولین کسی هم که پس از آن پیروزی به میدان آمد و مرا به دوش گرفته و دور سالن گردش داد. آقای حسن سعدیان، قهرمان کشتی ایران بود که این کار او موجب شد، حاضران در سالن به رفتم، چنان حالی به من دست داد که بیان آن برایم امکانپذیر نیست و عجیب انکه بیست سال قبل از آن، چنین صحنهای را من در عالم خیال و رویا دیده بودم. در آن هنگام که تمام این بدون کم و کاست اتفاق افتاده است و وقتی دیدم که روزنامهها و نشریات معتبر جهانی، عکس مرا به عنوان قهرمان المپیک چاپ و منتشر کردهاند، میدیدم که تصویر و تجسم صحنههایی که اینک اتفاق افتاده، از کودکی در من وجود داشته است و اینجا بود که به راستی دگرگون میشدم و جالب ایت که این حس آیندهنگری را بارها در خود تجربهکردهام.»
استاد سلماسی سالها در آموزش و پرورش خدمت نمود و پس از بازنشستگی از سال 1373 در شهر قم سکنی گزید. وی پس از چند سال مبارزه با بیماری در روز دوشنبه 11 بهمن ماه 1378 در بیمارستان باهنر تهران درگذشت و پیکرش در قطعه 22 بهشت زهرا(س) در کنار شادروان نامجو به خاک سپرده شد.
عناوین و افتخارات محمد جعفر سلماسی
بازیهای المپیک
1948 لندن، انگلستان نشان برنز(دسته پروزن)
پرچمدار ایران در بازیهای المپیک 1960
مسابقات جهانی
1929 شووینینگن، هلند رتبه چهارم(دسته پروزن)
بازیهای آسیایی
1951 دهلینو، هندوستان نشان طلا(دسته پروزن)
(محمد جعفر سلماسی در 34 سالگی در این بازیها شرکت کرد)
مسابقات قهرمانی ایران
1323 تهران دسته پروزن با مجموع 280 کیلوگرم
1324 تهران دسته پروزن با مجموع 5/287 کیلوگرم
1326 تهران دسته پروزن با مجموع 295 کیلوگرم
1327 تهران دسته پروزن با مجموع 295 کیلوگرم